Skip to main content

Sezonowy alergiczny nieżyt nosa

Pleśnie rozpowszechnione są na całym świecie, z wyjątkiem obszarów pustynnych. Szczególnie licznie obecne są na obrzeżach mórz i jezior. Występują w otoczeniu gnijących roślin lub drzew, w świeżo ściętej trawie, opadłych, gnijących liściach lub kompostownikach. Znajdują się także na powierzchni warzyw, w tym kukurydzy, pomidorów i ziemniaków. Większość przypadków uczuleń na pleśnie ma związek z dwoma głównymi producentami zarodników: Alternaria i Cladosporium (Hormodendrum). W zależności od regionu, szczyt sezonu na występowanie pleśni wypada między kwietniem i listopadem.
Alergie na choinki, na które cierpi wiele osób, mogą być spowodowane przez pleśnie lub pyłki. Obydwa rodzaje alergenów występują na drzewkach i pozostają na nich po ścięciu i okresie przechowywania. Po umieszczeniu choinek w domach, pod wpływem ciepła alergeny zostają uwolnione, przyczyniając się do znanych i trwających wiele tygodni katarów w okresie okołoświątecznym.


Pogoda może także odgrywać ważną rolę. Większość osób cierpiących na nieżyt sezonowy, wywołany obecnością pyłków, czuje się znacznie lepiej w zimne, bezwietrzne i mgliste lub deszczowe dni. Zimno zmniejsza pylenie roślin, wilgoć zaś obniża lotność pyłków. Gorące, słoneczne a zwłaszcza wietrzne dni, kiedy dochodzi do rozprzestrzeniania się całych chmur pyłków i zarodników, są prawdziwą zmorą dla osób uczulonych.
Zdolność przenoszenia się pleśni z prądami powietrznymi jest porównywalna do analogicznych właściwości pyłków. W konsekwencji osoby uczulone na pleśnie również czują się lepiej w chłodne i deszczowe dni. Pleśnie mają większą zdolność przetrwania w środowisku, nawet przy mroźnej pogodzie. Duże ilości zarodników mogą znajdować się w sianie, zbożu, słomie, stanowiąc tym samym przez cały rok zagrożenie dla rolników oraz innych osób, stale się z nimi stykających.
Pozostaje jeszcze jeden, trudny do kontrolowania czynnik środowiskowy, z którym nikt nie jest w stanie sobie skutecznie radzić, zwłaszcza zaś alergicy. Jest nim zanieczyszczenie powietrza. Powietrze w znacznym stopniu zanieczyszczone, z dużą zawartością pyłków i pleśni jest dla alergików prawdziwym zmorą.

ROZPOZNANIE I LECZENIE SEZONOWEGO ALERGICZNEGO NIEŻYTU NOSA (SANN)
Rozpoznanie
Zidentyfikowanie przyczyn SANN rozpoczyna się od zebrania dokładnego wywiadu i przeprowadzenia badania klinicznego. Ze względu na to, że wiele objawów uczuleniowych podobnych jest do tych, jakie towarzyszą innym chorobom o podłożu niealergicznym (np. infekcjom, skrzywieniu przegrody nosa lub polipom nosa), ważne jest wykluczenie tych ostatnich.

Powszechnie występujące infekcje wirusowe w formie przeziębienia muszą być zawsze odróżniane od nieżytu nosa na tle alergicznym. W przeziębieniach występuje wiele objawów podobnych do obserwowanych przy katarze alergicznym, jednak w wypadku utrzymywania się dolegliwości przez kilka tygodni w sytuacji, gdy nikt z domowników nie choruje, najbardziej prawdopodobną przyczyną choroby jest alergia. Silny ból gardła, bóle mięśniowe i gorączka towarzyszące katarowi, przemawiają za infekcją górnych dróg oddechowych. Należy pamiętać, że zaniedbywane SANN predysponuje do częstszego przeziębiania się.
Chociaż objawy mogą być podobne, wygląd błon śluzowych w alergii jest inny niż w infekcji. W przypadku alergii błona śluzowa jam nosa jest blada i szarawa, a jej wydzielina – przezroczysta.
U osób przeziębionych błony śluzowe są zwykle żywoczerwone, a wydzielina jest żółtawa lub zielonkawa. Wykrycie tzw. komórek alergii lub eozynofili w próbce wydzieliny z nosa jest bardzo pomocne w odróżnianiu dwóch rodzajów schorzeń.


W celu potwierdzenia rozpoznania uczulenia na pyłki lub zarodniki pleśni i zidentyfikowania konkretnej przyczyny, może być niezbędne wykonanie rozmaitych testów skórnych i badań krwi. Testy skaryfikacyjne, rzadko obecnie stosowane ze względu na ich stosunkowo małą dokładność, polegają na aplikowaniu roztworów alergenów o niskim stężeniu do małych zadrapań na skórze, zwykle na przedramieniu. Wystąpienie świądu, zaczerwienienia i obrzęku w tym miejscu w ciągu 15 do 30 minut sugeruje uczulenie na substancję użytą w teście. Testy śródskórne, częściej stosowane ze względu na ich większą dokładność, podobne są do testów skaryfikacyjnych z tą jednak różnicą, że roztwór alergenu wstrzykiwany jest bezpośrednio w obręb skóry. O wyniku dodatnim świadczy wystąpienie zaczerwienienia, obrzęku i świądu. Po zidentyfikowaniu wyzwalającego uczulenie alergenu (czasami kilku), testy skórne mogą posłużyć do ustalenia jego optymalnej dawki początkowej w leczeniu odczulającym (immunoterapii). Mogą się także okazać potrzebne specjalistyczne badania krwi, w postaci testu RAST, polegające na wykrywaniu i oznaczaniu podwyższonego poziomu immunoglobulin E, występującego w odpowiedzi na kontakt z różnymi alergenami.

Leczenie
Istnieje kilka sposobów leczenia SANN. Najważniejszą grupą stosowanych leków są środki przeciwhistaminowe. Zgodnie z nazwą, leki te blokują działanie histaminy w tkankach, zmniejszając nasilenie objawów. Dostępnych jest ponad sześć klas leków przeciwhistaminowych, m.in. chlorfenamina – Chlor-Trimeton (Clor-Tripolon) i difenhydramina – Benadryl (Benzhydraminum hydrochloricum). Większość z nich używana jest od wielu lat i są to leki bezpieczne. Jednakże środki przeciwhistaminowe starszej generacji często wywołują uczucie suchości w jamie ustnej i senność, co jest przyczyną ich złej tolerancji u wielu osób.