Skip to main content

Astma – Alergia, której nie wolno lekceważyć

 


Napady astmatyczne wywołane wysiłkiem nie zaczynają się nagle, w związku z czym większość astmatyków lepiej toleruje te rodzaje sportów, które wiążą się z okresowym wzmożeniem wysiłku niż te, które wymagają go systematycznie. Należą do nich baseball, kręgle, golf, tenis (zwłaszcza gra podwójna), ćwiczenia gimnastyczne, biegi na krótkie dystanse. Pływanie na przykład wymaga ciągłego wysiłku i stanowi większe obciążenie dla układu oddechowego, jednakże ta negatywna cecha równoważona jest przez pozytywne zjawisko wdychania dużej ilości wilgotnego powietrza.
Seks także może się przyczynić do zaostrzenia dolegliwości. Nawet w przypadkach astmy o umiarkowanym przebiegu może dojść do nasilenia obkurczenia oskrzeli, ze zwiększeniem natężenia świstów oddechowych. Objaw ten może być dla lekarza pierwszym znakiem rozpoznawczym astmy w jej łagodnej postaci. Na szczęście dolegliwości astmatyczne występujące w takich sytuacjach na ogół szybko ustępują po przyjęciu leków, zwłaszcza w postaci aerozolu, i niekoniecznie muszą zakłócać intymne chwile.

Schorzenia górnego odcinka przewodu pokarmowego, a szczególnie przepuklina rozworu przełykowego przepony, także mogą przyczyniać się do występowania omawianych dolegliwości. Odpowiedzialny jest za to wsteczny przepływ zawartości żołądka do przełyku. W terminologii medycznej zjawisko to nosi nazwę refluksu żołądkowo-przełykowego. Często występuje w nocy, co związane jest z pozycją leżącą śpiącego i może temu towarzyszyć napadowy kaszel. Narażone są na to zwłaszcza osoby w starszym wieku. Sądzi się, że za napady astmy odpowiedzialne są w takich sytuacjach odruchy w obrębie układu oddechowego, uruchamiane drażniącym działaniem zarzucanej do przełyku treści żołądkowej. W tych przypadkach niezbędnym elementem terapii przeciwastmatycznej jest leczenie patologii układu pokarmowego.
Astma nocna, nękająca chorych – zgodnie z nazwą – w środku nocy, nie jest związana z występowaniem refluksów. Jest specyficznym schorzeniem, dotyczącym niewielkiego odsetka osób chorujących na astmę. Uważa się, że jej przyczyną są fizjologiczne wahania poziomu hormonów we krwi. Istnieje kilka teorii tłumaczących to zjawisko. Według jednej z nich najniższe fizjologiczne stężenie epinefryny i kortyzolu we krwi (ważnych hormonów wpływających hamująco na rozwój reakcji uczuleniowych) występuje w nocy. W tym samym czasie histamina, która jest mediatorem reakcji alergicznych, osiąga najwyższy poziom. Inna teoria głosi, że astma nocna jest rezultatem występującego w ciągu nocy obniżenia temperatury ciała oraz fizjologicznie podwyższonej w tym czasie aktywności nerwu błędnego, zwężającego oskrzela.
Infekcje górnych dróg oddechowych są szczególnie groźne dla astmatyków, którzy są także bardziej na nie podatni. Wywołane przez nie zmiany zapalne, obrzęk i wytwarzanie gęstego śluzu nakładają się na istniejące już tego typu zmiany. Szczególne zagrożenie dla chorych stanowią: pospolite przeziębienia, zapalenia zatok i grypa. Infekcje bakteryjne stwarzają nie mniejsze problemy, jednakże znacznie rzadziej odpowiedzialne są za ataki lub zaostrzenie przebiegu astmy.


U młodszych dzieci, w części przypadków astma wiązana jest z przebytymi wcześniej wirusowymi zapaleniami oskrzeli i krupem (zapalenie krtani, tchawicy i oskrzeli). W jednym z przeprowadzonych na dużą skalę badań dotyczących występowania astmy w wieku dorosłym, niemal w połowie przypadków udowodniono jej związek z wcześniejszymi zakażeniami układu oddechowego. Powodują one uwrażliwienie błon śluzowych układu oddechowego poprzez wytworzenie przeciwciał IgE, warunkujących wystąpienie napadów astmy w przyszłości.
Dobrze znanymi czynnikami wyzwalającymi napady astmatyczne są zanieczyszczenia powietrza i substancje drażniące, znajdujące się w otaczającym środowisku. Ozon i dwutlenek siarki otwierają listę zanieczyszczeń atmosferycznych, na której figurują także powszechnie występujące spaliny silnikowe, opary benzyny, dym tytoniowy i wyziewy z kominów.
Mniej znany jest fakt prowokowania dolegliwości przez różnego rodzaju silne bodźce zapachowe. Pierwsze miejsca zajmują tutaj różne środki owadobójcze, domowe środki czyszczące, zawierające w swoim składzie amoniak. Około 75% osób cierpiących z powodu astmy wrażliwych jest na zapach wód kolońskich, perfum, świeżej farby i innych substancji o silnej woni. Co trzecia z tych osób skarży się na dolegliwości wywołane podrażnieniem przez zapachy powstające podczas gotowania potraw.